Khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển nhà ở xã hội

(Xây dựng) - Thực tế thời gian qua cho thấy, các chính sách về nhà ở xã hội (NƠXH) đã giúp cho hàng triệu hộ gia đình thuộc đối tượng chính sách đã được cải thiện nhà ở; tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, đảm bảo hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào phát triển NƠXH, nhà ở công nhân (NƠCN). Tuy nhiên, dù được quan tâm nhưng rõ ràng chuỗi cung ứng NƠXH, trong đó đối tượng là người thu nhập trung bình rất khó tiếp cận nhà ở với giá cả như hiện nay.

Phát triển NƠXH, NƠCN là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế - xã hội… (ảnh minh họa).

Nhà ở mới đáp ứng phần nhỏ nhu cầu người lao động

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, cả nước đã hoàn thành 301 dự án NƠXH khu vực đô thị, nhà ở cho công nhân, quy mô xây dựng khoảng 156.000 căn, với tổng diện tích hơn 7,79 triệu m2.

Cả nước hiện đang tiếp tục triển khai 401 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 455.000 căn, với tổng diện tích khoảng 22,718 triệu m2. Cụ thể, hoàn thành việc đầu tư xây dựng 175 dự án NƠXH, quy mô xây dựng khoảng 93.000 căn hộ, với tổng diện tích khoảng 4,6 triệu m2; Tiếp tục triển khai 274 dự án, quy mô xây dựng khoảng 293.000 căn hộ, với tổng diện tích khoảng 14,6 triệu m2.

Kết quả trên cho thấy, việc triển khai thực hiện các chính sách về NƠXH chưa đáp ứng được yêu cầu hoặc chỉ mới đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu của công nhân lao động. Trong khi đó, nhu cầu nhà ở của công nhân lao động vẫn rất cấp bách. Cơ chế chính sách và quá trình thực thi bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế cần được khắc phục.

Một số khó khăn lớn trong việc phát triển NƠXH được Bộ Xây dựng chỉ ra. Theo đó, trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua – bán NƠXH còn kéo dài, thậm chí phức tạp hơn các dự án nhà ở thương mại. Một số dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất nhưng vẫn phải thực hiện thủ tục tính tiền sử dụng đất để miễn; các đối tượng NƠXH phải được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định về đối tượng, điều kiện…

Việc xác định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê, cho thuê mua đối với NƠXH đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách phải được cơ quan Nhà nước cấp tỉnh thẩm định cũng kéo dài thời gian, tốn kém cho doanh nghiệp…

Các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NƠXH, NƠCN đã ban hành chưa đủ hấp dẫn, không thực chất, không thu hút, khuyến khích chủ đầu tư.

Quy định các dự án nhà ở xã hội phải dành tối thiểu 20% diện tích NƠXH trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng. Nhưng trên thực tế, có nhiều dự án không cho thuê được phần diện tích này dẫn đến tình trạng các căn hộ để không, lãng phí trong khi đó chủ đầu tư không được bán dẫn đến không thu hồi được vốn, làm giảm thu hút đầu tư…

Nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển NƠXH

Tại Hội nghị “Thúc đẩy NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp” vừa được tổ chức mới đây tại Hà Nội dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, để giải quyết những tồn tại trên, các Bộ, ngành, địa phương đã cùng đưa ra những giải pháp kiến nghị cùng đẩy nhanh tiến độ xây dựng NƠXH cho công nhân như tăng cường khảo sát nhu cầu nhà ở trong các khu công nghiệp. Thực hiện giải ngân nhanh vốn hỗ trợ tới tay người mua nhà; có thêm các chính sách giảm thuế, phí… đặc biệt cắt giảm bớt thủ tục rườm rà.

Đề xuất về giải pháp hoàn thiện thể chế, chính sách, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở 2014 đồng bộ với Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Đấu thầu (sửa đổi), Luật Thuế… trong đó sửa đổi các cơ chế chính sách cho nhóm đối tượng thu nhập thấp, trong đó quy định cụ thể về đối tượng, điều kiện thụ hưởng; việc quy hoạch, dành quỹ đất phát triển nhà ở xã hội; việc lựa chọn chủ đầu tư dự án; các cơ chế chính sách ưu đãi của Nhà nước… đồng thời tách riêng chính sách nhà ở cho công nhân để có cơ chế khuyến khích, ưu đãi nhằm phát triển loại hình nhà lưu trú cho công nhân trong khu công nghiệp.

Đồng thời, Bộ Xây dựng chủ trì lập, trình Chính phủ phê duyệt Đề án Đầu tư xây dựng 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp (giai đoạn 2021-2030) trong tháng 8/2022.

Bộ Xây dựng cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch định hướng cho các doanh nghiệp, tập đoàn kinh doanh bất động sản lớn trong việc đầu tư nhà ở xã hội (số lượng dự án, số lượng căn hộ, diện tích xây dựng cụ thể tại các địa phương).

Từ thực tiễn triển khai đề án xây dựng thiết chế công đoàn tại khu công nghiệp, khu chế xuất, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Đình Khang cho rằng, đến nay, chính sách phát triển NƠXH chỉ đề cập đến đối tượng là doanh nghiệp sử dụng lao động trong khu công nghiệp, chưa có sự tham gia của các đối tượng khác.

Trong đó, quan niệm nhà ở, đặc biệt là NƠXH, chính là một phần cấu thành của công tác xã hội, cần sự tham gia của Nhà nước. Vừa qua, đã có những cơ chế, chính sách nhưng việc phát triển chưa mạnh, vẫn còn tình trạng thiếu nhà ở, nhất là NƠXH. Do vậy, muốn phát triển NƠXH nhất là nhà ở cho công nhân, cần xác định các hệ thống cơ chế chính sách cho doanh nghiệp để phát triển NƠXH, nhà ở thương mại.

Cũng theo ông Khang, đối với thành phần là người dân tham gia vào xây dựng NƠXH, nhà ở, nhà trọ cho công nhân rất cần có bàn tay của Nhà nước cũng như sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương để bảo đảm cho nhà trọ có tiêu chuẩn, có mật độ…

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu rõ những quan điểm, định hướng lớn trong phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân, người thu nhập thấp. Theo đó, phát triển NƠXH, NƠCN là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế - xã hội… Nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển NƠXH, NƠCN, nhà cho người thu nhập thấp, các đối tượng khó khăn theo cơ chế thị trường, đồng thời có chính sách để hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng người thu nhập thấp đô thị, công nhân khu công nghiệp về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội…

Phát triển NƠXH, NƠCN tại các địa phương gắn với phát triển thị trường bất động sản nhà ở, phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở trong từng giai đoạn của địa phương và tuân thủ pháp luật về nhà ở, quy hoạch, kế hoạch do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, phù hợp với điều kiện của các địa phương.

Các bộ, ngành, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng vội để thúc đẩy phát triển toàn diện hơn lĩnh vực NƠXH.

Song song với phát triển NƠXH, cần xây dựng và hoàn thiện quy định về phát triển các khu nhà trọ với quy chuẩn, điều kiện về không gian, vệ sinh, môi trường phù hợp, ngày càng văn minh; Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách để các nhà đầu tư nước ngoài tham gia tích cực, hiệu quả hơn trong phát triển NƠXH cho công nhân, người lao động…

Linh Đan